Γερόσπηλιος ή Γεροντόσπηλιος

Μεγάλο και βαθύ σπήλαιο με στενή είσοδο, στις βόρειες πλαγιές της Ίδης, κοντά στην Αγία Μαρίνα Κυδωνίας, με αρχαιολογικά ευρήματα. Αποτελεί αληθινό λαβύρινθο από πολυδαίδαλους διαδρόμους και στοές με σταλακτίτες. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Παλαιότερα ήταν αφιερωμένο στον γίγαντα Τάλω, που είχε αναλάβει την τήρηση των νόμων του Μίνωα και τη φρούρηση των παραλίων της Κρήτης, και αργότερα στον Ταλαίο Ερμή ή Ταλαίο Δία. Στον Γ. κατέφυγαν το 1823, για να γλιτώσουν από τους Τούρκους, 370 άμαχοι, γέροντες και γυναικόπαιδα που προστατεύονταν από 30 μόνο πολεμιστές. Ο Χουσεΐν πασάς, αρχηγός του αιγυπτιακού στόλου, που είχε σταλεί από τον Μεχμέτ Αλή για να καταστείλει την επανάσταση στην Κρήτη, όταν είδε ύστερα από τρίμηνη πολιορκία ότι ήταν αδύνατον να το κυριεύσει, έκλεισε την είσοδο, άνοιξε τρύπα πάνω από το σπήλαιο, έριξε μέσα εύφλεκτες και αποπνικτικές ύλες και τους έπνιξε όλους με τον καπνό και τη δυσοσμία τον Ιανουάριο του 1824.